Tað er Heri Kragesteen, sum hevur givið út dagbøkurnar hjá langabba sínum, Samuel Frederik
Samuelsen, Kvartermester. sum livdi alt sítt lív í Tórshavn frá 1852 til 1932.
Nýkonfirmeraður á vári 1867 fór hann til Danmarkar at arbeiða sum snikkari, men av
heilsuorsøkum noyddist hann heim aftur heystið 1868: ”Jeg måtte da med tungt Hjerte rejse derfra, thi jeg havde faaet Landet og Folket meget kært…”
Samuel Frederik Samuelsen hevur óivað verið ein sera uppvaktur og vælbegávaður smádrongur.
Hann var einabarn. ”I min tidligste Barndom voxede jeg op uden Legekammerater, da vort Hus
laa enligt ved Skansevejen uden nogen Naboer ... Allerede i 6 Aars Alderen kunde jeg læse…”
Hann varð heimaundirvístur, til hann ”i Otteaars Alderen kom i Thorshavns Realskole, som
netop da blev oprettet og begyndte sin Virksomhed under Overlærer E. Bojsen, som var Enelærer
de første 3 Aar…Vi var 18 Drenge at begynde med. Pigebørn blev ikke optagne i Realskolen førend
flere Aar senere.” ”Egentlig havde jeg ikki lyst til noget undtagen Læsning, som det ogsa gik mig
godt med – saa godt at jeg ….” Umleið 19 ára gamal mælti Finsen, amtmaður, SFS at fara á læraraskúla. Hann mintist hvussu væl SFS royndist í realskúlanum, men tá ið amtmaðurin fekk at
vita, hvat SFS hevði lovað pápanum, áðrenn hann doyði, og at hetta var orsøkin til, at hann ikki
fór í skúla aftur, útvegaði amtmaðurin honum so í staðin fyri starv í ”Politikorpset,” har hann kom at starvast, til hann varð pensioneraður í 1922.
Hesin amtmaðurin Finsen var pápi Niels R. Finsen. Sum kunnugt var NRF føddur og uppvaksin í
Havn, og sum lækni og professari var hann heimskendur fyri gransking av og viðgerð við ultraviolettum ljósi. Hann var tann fyrsti læknin í tí danska kongaríkinum, sum fekk nobelprísin (í 1904).
Í bókini Politi í Føroyum fyrr og nú frá 1999 er politiarbeiðið síðst í 19. øld og í 20. øld væl lýst
við brotum úr endurminningunum hjá SFS, men tað ger ikki bókina Memoirer og Autobiografi
minni áhugaverda og í støðum eisini spennandi: Einaferð fór vaktarskipið ”Guldborgsund”
inn á Vestmanna við fýra skotskum trolarum, sum høvdu trolað innan fyri 3 míla markið. Sjálvur
sætti fór SFS við skjútsbáti til Hvalvíkar, haðani teir gingu til Vestmanna. SFS fór fyrst umborð á
”Guldborgsund” og bað um vápn, áðrenn teir skuldu umborð á trolararnar fyri at sigla teir til Havnar. Hetta gjørdist ein sera dramatisk ferð. Við revolvara í hondini gav SFS trolaraskiparanum
á brúnni greið boð: ”Well, I am obliged to do my duty, you are a dead man, if you disobey me, you
are mistaken, you are not the master here, we are bound for Thorshavn, and there we shall be this
evening……”
”I Aaret 1899 havde en Pige fra Midvaag beskyldt den derværende Præst for Voldtægtsforsøg, og
efter en tids Arrestation – hun blev arresteret kort efter Nytaar 1900 – og senere nogle Ugers
Observation paa Hospitalet, blev det bestemt at sende hende ned til Danmark for at undersøge
hendes mentale tilstand …… endskønt hun viste sig normalt opvakt og tækkelig….”
Amtmaðurin gjørdi av, at ”sende mig afsted med hende for at have hende under Opsyn, da hun stedse var arrestant….. ”
Dostojevskij skrivaði ódoyggiligar bókmentir; eisini stuttsøgur við støðí í tilvildarligum hendingum ella onkrum í einum tíðindastubba, í einari kunngerð ella í slatri, sum kom honum fyri oyra. Hvat drama hevði ikki ein Dostojevskij ella ein Ibsen kunnað skrivað um ”gentuna og prestin í Jansagerði anno 1899?”
Bókin við 225 síðum er sera áhugaverdur lesnaður. Hon gevur livandi innlit í tíðina, sum so
líðandi gjørdi vart við seg, tá einahandilin í Føroyum fór í søguna, og ein nýggj tíð tók seg upp.
Tá ið William Heinesen í 1958 gav út bókina Det dyrebare Liv (brøv frá Jørgen-Frantz Jacobsen) vildu donsk bløð vera við, at hetta var ”årets betydeligste bog,” - so lítil hon annars var.
Hetta rann mær í hug, tá ið eg væl nøgdur legði Memoirer og Autobiografi frá mær.
Havnarfólk – og nógv onnur – takka langabbasoninum, Hera Kragesteen, fyri bókaútgávuna.
