Ja, gevið fiskinum í høvunum ein kjans

Bjørt Samuelsen vil geva einum aldum ælabogasíli ein kjans, nú útlit eru fyri at eitt eldri alt ælabogasíl ongan góðan hevur og væntandi skal avlívast...tí pláss til aling opinbart ikki er á nøkrum firði. Tað kann tykjast rættuliga undarligt at tosa um eina føroyska ælabogastammu...eitt alt síl, ið ikki hoyrir til millum vanligan fisk, men er innflutt. Danir innfluttu ælabogasíl í 1885 og setti hesi út í hyljar har fólk kundu jolla sær við sonevnda ”put and take”.

 

Um nakar fiskur hevur tørv á einum kjansi, so er tað just føroska sjósílið og laksurin, ið eru álvarsamt hótt at verða avoydd vegna ovurstóra dálking, sjúku, uppíbland fra alilaksi og so ovurstóru nøgdirnar av mótstøðuførum laksalus, ið gerast støðugt meiri mótstøðuførar....just sum Covid-19 smittan, ið støðugt broytist.

 

Opinbart er eingin flokkur á tingi, ið hevur minstu virðing fyri havumhvørvinum og tess lívfrøðiliga margfeldni, ið er støðugt hótt frá m.a. veðurlagsbroytingum og álvarsamari dálking og eitran frá m.a. alivinnuni.

Treyðugt so er onkur politikkari, ið sigur sína hjartans meining, tó uttan at tað fær nakra avleiðing. Firðir og sund eru  til fríða gagnnýtslu og dálkast kann uttan minsta mark.

 

Um nakrir hundrað túsund alilaksar sleppa leysir, ella eitt fóðurskip endar sum vrak út fyri eitt náturufriðað øki við Víkar fær einans Bjørt Samuelsen og Tjóðveldi til at yppa øksl. Tíggjutals ymsar meira og minni vandamiklar fiskasjúkur gera um seg, og er kanska bara spurningur um tíð til ILA ella eitrandi alguvøkstur leggur alla alivinnuna lamna. Í Danmark er ælabogasíl just staðfest í tveimum støðum við deyðiligu IHN-fiskasjúkuni (infektiøs hematopoetisk nekrose).

 

Sjúkan smittar øll sløg av sílum og laksi og annan fisk við. Sjúkan er eisini staðfest í Finnlandi og er Noreg frammi í skógnum hesar dagar at forða fyri at sjúkan kemur til teirra alilaksaøki.

 

Men her er bert spurningur um tíð inntil IHN verður at finna í Noreg....og síðan her í landinum, í Íslandi, Skotlandi og øðrum alilondum við.


Føroysku firðirnir eru steindeyðir, alguvøksturin er ógvusligur javnt sum ovurstórar nøgdir av taðevnum verða latin á sjógv saman við heiluvági, lúsabasingarevnum, kopari, mikroplast og formaldehyde. Hvat tað er, sum verunliga eigur ein kjans, er nokk einki at ivast í. Tað er mest heilsugóði seiðurin, sjósilið og tess serstøku lokalu stammur við t.d. Sandsvatn, saman við tí  sindri sum kanska enn er eftir av villum laksi við Leynar og Saksun.


At havumhvørvispolitikkur, og náttúruverndarpolitikkur sum heild,  hevur so lága raðfesting frá Tjóðveldi er fyri so vítt einki nýtt. Flokkurin hevði umhvørvismál um hendi, men uttan at nøkur nýggj lóggava varð sett í verk. Og onkur borgarstjóri, frammaliga í flokkinum, metti við máttu góðtaka grova dálking av firðunum fyri at alivinnan, við útlendskum stórspekulantum á odda, hevði so góðar umstøður sum til ber.


Havumhvørvið er har matkovin er at finna....ikki í einum aliringi á firðunum har hart sperdur fiskur verður fóðraður við GMO soya, rapsolju og pestidfongdum hveiti, blandað við svartkjafti ella lodnu....sum annars er sera heilsugóður fiskur og føði hjá øðrum fiski og sjófugli. Politiska møsnið frá Tjóðveldi...ella Javnaðarflokkinum, um ST-Heimsmál og burðardygga menning, Skjótt syfti seiðurin (ið ikki er mannaføði) og Tunga takið, eru jaglað og tugd og uttan at tess verunliga innihald um burðardygd verður tikið uppá tungu.

 

Opinbart rennur Bjørt Samuelsen í hølunum hjá alivinnuni og vil ennta bjarga einum aldum ælabogasíli....kanska í eina lokaða skipan á landi har frárensluvatn verður sóttreinskað......við formalin, kanska. Skarn skal nokk eisini takast upp, sum gjørt verður í lokaðum skipanum, ið verða bygdar kring allan heim....bara ikki her í landinum, tí vinnan skal hava frið at arbeiða og ikki áleggjast óneyðugar íløgur tí krøv verða sett til náttúruvernd og umhvørvisdálking....ið sjálvandi ikki hava nakran tídning.

 

Aling av ælabogasílum ella alilaksi hevur eina sera svarta vangamynd og uttan at hvørki burðardygd ella tryggjan av lívfrøðiliga margfeldni í høvunum er í nánd. So hvørt sum aling verður løgd um í lokaðar skipanir, við væl frægari vangamynd og uttan at nøkur beinleiðis havumhvørvisdálking stendst, verður marknaðarparturin frá aling i opnum nótum at minka.

Hetta skilir alivinnan ikki, vil ikki taka tað til eftirtektar og leggja um meðan tíð er, tí gramleikin hevur tikið ræðið og verður tí eisini at taka skrædlið tá tað kemur.