Í síðstu viku fingu vit so tey gleðiboð, at BankNordik lækkaði rentuna á sethúsalánum frá 5,8 til 4,75 prosent. Tað er sjálvandi at gleðast um, men hetta er sum at vinna í lottarínum, tí vit hava onga ávirkan á gongdina. Hóast fíggjarmálaráðharrin alment legði trýst á BankNordik um at lækka rentuna fáar dagar frammanundan, so tvíheldur bankastjórin um, at hetta hevði als onga ávirkan.
Seinnu árini hava bankarnir lagt nógv fyri til tess at fáa fólk at siga upp síni sethúshúsalán fyri ístaðin at taka upp donsk realkredittlán. Hetta hevur verið sera áhugavert, tí rentan er lág, og bankarnir hava helst havt tørv á gjaldføri.
Men hetta hevur kanska ikki sama áhuga hjá bankunum í dag. Í øllum førum hevur BankNordik hækkað rentuna á realkredittláninum – tí partinum, sum bankin skal hava – úr 1,7 prosentum til 1,9. Spurningurin er so, hvønn týdning brúkarin skal leggja í tað, at bankin lækkar rentuna á egnum lánum og hækkar rentuna á realkredittlánum. Endamálið er vælsaktans, at nú vil bankin sjálvur sleppa at læna út pengar, ella...?
Spurningurin um føroyskan realkreditt hevur verið reistur fleiri ferðir. Húsalánsgrunnurin skuldi einaferð verða ein slík almenn loysn at kappast við bankarnar, men tann grunnurin kann ikki longur veita sethúsalán.
Spurningurin er, hvør rætta loysnin er, og hvør kann tryggja eina sunna kapping á sethúsalánsmarknaðinum. Kapping hava vit so ikki í dag, vit hava eitt duopol, sum ofta er verri enn monopol, tí tað stendur nógv sterkari.
Eitt faktum er tað eisini, at bankarnir eisini sita á sethúsasølunum, og tey bæði tryggingarfeløgini eru eisini samantvinnað við báðar bankarnar. Rákið er greitt, teir báðir bankarnir fáa alsamt størri og stekari tak á brúkarunum.
Vit vildu ynskt, at støðan var øðrvísi: At vit høvdu veruliga kapping, at gjøgnumskygni var størri, og at vit ikki fingu so nógv brúkaragjøld fyri alt tað arbeiði, sum vit sum kundar nú gera fyri bankan við heimabankanum.
Høvdu vit veruliga kapping, og slapp brúkarin at velja, so bar hetta snøgt sagt ikki til.
