Politiski fepurstokkurin

Edmund Joensen, fólkatingsmaður fyri Sambandsflokkin
.....
Fólkaflokkurin hevur jarðlagt Sam­bandsflokkin.
Hetta er niðurstøðan hjá gamla formanninum í Javnaðarflokkinum, Jóannesi Eidesgaard, á tíðinda­por­talinum www.in.fo mikudagin í hesi vikuni.
Gamli floksformaðurin hevur vunnið sær status sum "politiskur eygleiðari", eftir at hann hevur tikið seg úr aktivum politikki.
Hetta ber ivaleyst boð um, at Jóannes Eidesgaard framvegis hev­ur so mikið av politiskari bacillu í kroppinum, at hann ikki fær hildið fingrarnar burtur frá tí politiska.
Einki forgjørt er í tí.
"Eygleiðingarnar" eru áhugaverd­ar, hóast endamálið helst man vera at ávirka opiniónina til fyrimuns fyri Javnaðarflokkin.

Jarðlegging
Strikurnar á politiska fepur-stokk­in­um hjá Jóannesi Eidesgaard siga honum, sum nevnt, at Fólka­flokk­urin hevur "jarðlagt" Sambands­flokk­in eftir løgtingsvalið fyri tveim­u­m árum síðani.
Bókstaviliga merkir hetta, at Fólkaflokkurin hevur lagt Sam­bands­flokkin í grøvina, soleiðis reint politiskt.
Grundgevingin er, at Sam­bands­flokkurin hevur givið Fólka­flokkinum "fullkomiliga fríar ræs­ur at føra høgraliberalistiskan poli­tikk".
Er hetta ein korrekt politisk eygleiðing?
Ja og nei.
Nei, tí Sambandsflokkurin er ikki enn lagdur undir grønu torvu - og ja, tí at Fólkaflokkurin í roynd og veru hevur drigið Sambandsflokkin langt út í høgra borð. Tað kann ein og hvør síggja á førda politikkinum síðani valið í 2011.
Her hugsi eg serliga um, at "flat­skatturin" kemur ikki láglønar­bólk­um til góða, og tí at skatting av pen­sjónum við inngjald fer at raka framtíðar pensjónistar hart fíggjarliga. Framtíðar fíggingin av vælferðarsamfelagnum er í vanda.
Um vit skulu tala um jarðlegging, so er tað á ríkisrættarliga økinum, at "tampurin" veruliga brennur.
Á hesum avgerandi sambands­politiska øki hevur Sambands­flokkurin flutt seg móti loysingar­vonginum, har ið Fólkaflokkurin eisini stendur.
Dreymar um ein RÍKJA-fe­lags­skap (ið krevur loysing úr ríkinum), undirtøkan fyri einari nýggjari stjórnarskipan (sum leggur upp til loysing), burturspilti møguleikin at hækka ríkisveitingina (tað kost­ar vælferð), og øll talan um "buglur", "skøvur" og aðrar ólukkur í Ríkis­felagsskapinum hava ikki júst hvest sambandsprofilin, tvørtur­ímóti.
Støðan er tí á ein hátt álvarsligari, enn gamli javnaðarformaðurin ger hana til.
Eitt er, at Sambandsflokkurin ikki er jarðaður, men hann hevur - av órannsakiligum grundum - stór­an skund við at selja út av arva­silvurinum: góðum sosial-libe­ralum sambandsvirðum, har ið sam­starvið í Ríkisfelagsskapinum er ein grundsúla.
Hetta er tann veruliga vanlukkan fyri einasta sambandsflokkin í land­inum, sum mong eru góð við men munnu kenna seg vónsviknan av.

Miðflokkurin eisini í kvørnini
Fara vit eitt stig víðari í politisku ana­lysuni, so sæst, at eisini Mið­flokkurin er niðri í kvørnini hjá Fólka­flokkinum.
Nú, ið Sjálvstýrirflokkurin hev­ur fingið sekkin, og Fólkaflokkurin hevur avgjørt, at Føroyar í rúma tíð frameftir skulu vera flat­skatta­samfelag við sosialari slagsíðu, hev­ur Fólkaflokkurin meldað út, at avgjøld á nýtsluvørur skulu hækka, og at brúkaragjøld skulu leggjast á vælferðartænasturnar.
Sambandsflokkurin tegir.
Hugsónarliga góðsið er fram­vegis til sølu.
Ongin veit hví.
Miðflokkurin er tó so mikið illa kroystur niðri í høgraliberalistisku fólkaflokskvørnini, at formaður floksins roynir at muta ímóti.
Vit síggja, at sama dag, sum Jóannes Eidesgaard tekur fep­ur­in á føroyskum politikki, er Jenis av Rana úti við politisku signal­lampuni. Hann vil hava time out. Ætlanin hjá Fólkaflokkinum skal "kannast", heldur hann.
Kanska fari eg skeivur, men eg hugsi, at tá avtornar, fer Mið­flokkurin at lata sær lynda, at onnur ráða og definera, hvussu kjarnuvirðini hjá Miðflokkinum verða førd út í lívið.
Fólkaflokkurin fer - sum vant - at fáa sín vilja. Sambandsløgmaður fer at vælsigna víðgongda høgra-poli­tikkin og doypa hann "semju" ella "konsensus". Partísoldátarnir fara at taka við diktatinum, sjálvt um tey innast inni vita, at tað er galið.
Soleiðis plagar at vera.

Dupultspæl í Javnaðar­flokkinum
Tað kemur, sum vera man, væl við hjá andstøðuni í Løgtinginum, at Sambandsflokkurin og Mið­flokk­urin ganga í takt, tá ið Fólkaflokkurin svingar taktstokkin.
Nýggjasta veljarakanningin hjá Gallup vísir t.d. eina rímiliga stóra fram­gongd til Javnaðarflokkin, og kanningin vísir eisini, at sam­bandsveljarar flyta yvir í Javnaðar­flokkin.
Ein orsøk til hesa flyting er, at Javnaðarflokkurin - síðani Aksel Johannesen avloysti tann full­veldissinnaða Jóannes Eides­gaard - í sínum retorikki letst at hava kós út á sambandsvongin. Har er gott pláss, tí Sambandsflokkurin hevur flutt seg, og atkvøður ganga leysar.
Fleiri munnu kortini helst undr­ast á, at Javnaðarflokkurin ikki stendur seg uppaftur betri í veljara­kanningini.
Ein orsøk kann vera, at sam­stundis, sum Aksel Johannesen puss­ar sambandsprofilin saman við góðum samríkisfólkum í Javnað­ar­flokkinum, eru eisini loys­ingar­kreftir við stórum valdi og ávirkan í flokkinum.
Tað tykist, sum fólkatingsmaður Javnaðarfloksins hevur fingið "carte blanche" - ein blankokekk - til at víðariføra sín gamla tjóðveldis­retorikk í Fólkatinginum. Hetta dreg­ur nakað - men ikki nóg mikið - av fullveldisatkvøðum til flokkin.
Loysingarsinnaði politikkurin, sum Javnaðarflokkurin sostatt eisini rekur, styggir, og tað kostar helst eitt mandat, ella kanska bæði tvey.

Sambandsflokkurin má rætta kós
Nú er spurningurin: hvat er at gera?
Svarið er neyvan einfalt, men tað er púra greitt, at um Sam­bands­flokk­urin skal koma afturíaftur sum ein trúverdugur, sosial-liberal­ur sam­bandsflokkur, so skulu "aðrir bollar í supp­una", sum tikið verður til.
Ofta hjálpr at seta nakrar rele­vantar spurningar, tá ið broytingar skulu gerast.
T.d. kundi man sett hesar spurn­ingar:

• Skal høgrasnaringin halda fram, ella skal vendast aftur til tey sosial-liberalu grundvirðini og góða samstarvið í ríkinum?
• Skulu smartar fólkafloksfidusir skiftast út við stabilan sam­bands­politikk?
• Skal Sambandsflokkurin aftur verða garantur fyri, at vit og skil ráða í fíggjar- og búskaparliga politikkinum?
• Er tað skilagott, at Sam­bands­flokkurin rekur ein poli­tikk, ið kann undirgrava Ríkis­felags­skap­in?
• Skal Sambandsflokkurin aftur fara at reka sambandspolitikk í samstarvi við samsint?
• Hvør kann tryggja, at neyðugar broytingar verða framdar?

Hesir spurningar eru kontro­versi­ellir, og kanska gerst onkur firtin av teimum, men teir verða settir í bestu meining.
Veruleikin má umrøðast, og vit mugu siga, sum er.
"Jarðleggingin" av verulig­um sambandsvirðum og sambands­poli­tikki má steðgast.
Tá fer at lýsna fyri flokki, landi og fólki.