Íslendingar eru forførdir av frælsistankum

Okkara fíggjarliga ábyrgdarloysið er kanska ein avleiðing av sjálvsprísandi nationalromantisku rørsluni í Íslandi, sum ongan enda tóktist at fáa, heldur íslendskur granskari, sum heldur fyrilestur um evnið í morgin

Anna V. Ellingsgaard

14.10.2009 (13:50)

<style type="text/css">  </style>   <InvalidTag content="" name="Titel" /> <InvalidTag content="" name="Nøgleord" /> <InvalidTag content="text/html; charset=utf-8" http-equiv="Content-Type" /> <InvalidTag content="Word.Document" name="ProgId" /> <InvalidTag content="Microsoft Word 2008" name="Generator" /> <InvalidTag content="Microsoft Word 2008" name="Originator" /> <link href="file://localhost/Users/Anna/Library/Caches/TemporaryItems/msoclip/0/clip_filelist.xml" rel="File-List" />  <style type="text/css">  </style>   <p style="margin-bottom: 0.0001pt;" class="MsoNormalCxSpFirst">Tá smartir íslendskir businessmenn, áðrenn stóru kreppuna, fóru út í heim at gera stórar íløgur, tosaðu teir ofta um seg sjálvar sum eitt slag av nýmótans víkingum. Og kanska var samanberingin ikki heilt av leið, heldur Kristján Jóhann Jónsson, docentur í íslendskum bókmentum, sum í morgin heldur fyrilestur á Fróðskaparsetrinum um romantisku rørsluna í Íslandi, við støði í tekstum hjá íslendsku tjóðskaldunum Jónas Hallgrimson (1807-1845) og Grímur Thomsen (1820-1896).<o:p></o:p> <p style="margin-bottom: 0.0001pt;" class="MsoNormalCxSpMiddle"><o:p> </o:p> <p style="margin-bottom: 0.0001pt;" class="MsoNormalCxSpMiddle">Gamalt og nýtt frælsi<o:p></o:p> <p style="margin-bottom: 0.0001pt;" class="MsoNormalCxSpMiddle">- Vit kunnu í øllum førum staðfesta, at romantiska og ofta sjálvsprísandi ímyndin av íslendingum sum eitt sterkt og frælst fólk í eini fríari náttúru, sum vit síggja tað hjá Jónas Hallgrimsson, hevur havt fastatøkur á íslendingum langt upp í 20. øld. Hetta hóast flestu aðrar europeiskar mentanir langt síðani høvdu slept slíkum nationalromantiskum frælsishugsjónum og sett liberalistiska tankan um frælsi og ábyrgd hjá tí einstaka í staðin, sigur Kristján Jóhann Jónsson.<o:p></o:p> <p style="margin-bottom: 0.0001pt;" class="MsoNormalCxSpMiddle">Hann vísir á, at ein orsøkin er, at modernað liberalisma er tætt tengd at ídnaðarkollveltingini, sum ikki náddi Ísland fyrr enn í 20. øld. Tí fekk liberalistiska frælsishugtakið heldur ikki sama kjølfesti hjá íslendska fólkinum.<o:p></o:p> <p style="margin-bottom: 0.0001pt;" class="MsoNormalCxSpMiddle">- Eitt sigandi dømi um hetta er, at fólk í fyrstuni tóku frástøðu frá einum yrkjara sum Grímur Thomsen og hansara liberalistisku tankum. Ikki so løgið kanska, tí hann umboðaði jú eina menning, sum íslendska samfelagið ikki hevði upplivað, minnir Jónsson á .<o:p></o:p> <p style="margin-bottom: 0.0001pt;" class="MsoNormalCxSpMiddle">Hjá Grími Thomsen síggja vit eitt frælsishugtak, sum tóktist rættiliga fremmant í íslendskum høpi. Hjá honum stendur menniskjað í síðsta enda altíð einsamalt í sínum stríði óheft av náttúruni og tjóðini og hevur bara seg sjálvt at líta á, men við einum heilt nýggjum frælsi hjá tí einstaka.<o:p></o:p> <p style="margin-bottom: 0.0001pt;" class="MsoNormalCxSpMiddle">- Tá íslendingar seinni tóku tankarnar hjá Thomsen til sín, hendi ein óheppin samanrenning millum eitt nationalromantiskt og eitt liberalistiskt frælsishugtak, sum ofta er endað í onkrum, sum minnir um stórlætisørskap hjá íslendska fólkinum, sigur Jónsson.<o:p></o:p> <p style="margin-bottom: 0.0001pt;" class="MsoNormalCxSpMiddle"><o:p> </o:p> <p style="margin-bottom: 0.0001pt;" class="MsoNormalCxSpMiddle">Vantandi virðir<o:p></o:p> <p style="margin-bottom: 0.0001pt;" class="MsoNormalCxSpMiddle">Sambært Jónsson hevur nationalromatiska frælsishugsjónin hjá Hallgrimsson nevniliga fest seg í tilvitskuna hjá íslendigunm á ein hátt, so teir ofta eru sannførdir um, at teir eru heimsins bestu í næstan øllum. Enntá so framúrskarandi, at Ísland skjótt gjørdist ov lítið og mestsum ein forðing fyri teirra stórleika<o:p></o:p> <p style="margin-bottom: 0.0001pt;" class="MsoNormalCxSpMiddle">- Trupulleikin tykist at vera, at íslendingar ikki hava tikið ábyrgdarkensluna í 1800 tals liberalismuni við í keypinum so at siga. Hetta forklárar møguliga eisini løgna mangulin uppá virðir og dømikraft í íslendska hugsunarháttinum í dag, sigur Jónsson.<o:p></o:p> <p style="margin-bottom: 0.0001pt;" class="MsoNormalCxSpMiddle">- Okkurt bendir í hvussu er á, at vit mangla modernaða hugsjónina, sum eyðkendi tankarnar hjá Grími Thomsen, og sum europeiskar tjóðir hava ment gjøgnum fleiri ættarlið kring sonevnda borgaraskapið, ið ikki mentist í Íslandi fyrr enn eftir kríggið, sigur Jónsson.<o:p></o:p> <p style="margin-bottom: 0.0001pt;" class="MsoNormalCxSpMiddle">Stórlæti og manglandi dømikraft er sjálvsagt ikki nakað, ið eyðkennir allar íslendingar, minnir Jónsson á. Hinvegin er lítil ivi um, at ymisháttaðu frælsishugsjónirnar hjá skaldunum Hallgrimsson og Thomsen umboða eina tvístøðu, flestu íslendingar kenna seg læstar í millum skylduna mótvegis stolta heimlandinum og ímyndina av sær sjálvum sum framfýsnir verðinsmenn.<o:p></o:p> <p style="margin-bottom: 0.0001pt;" class="MsoNormalCxSpMiddle">Almenni fyrilesturin hjá Kristján Jóhann Jónsson verður í morgin klokkan 15 í Loftsstovuni á Føroyamálsdeildini. <o:p></o:p> <p style="margin-bottom: 0.0001pt;" class="MsoNormalCxSpMiddle"> </span><o:p></o:p> <p style="margin-bottom: 0.0001pt;" class="MsoNormalCxSpMiddle"><o:p></o:p> <p style="margin-bottom: 0.0001pt;" class="MsoNormalCxSpMiddle"><o:p></o:p> <p style="margin-bottom: 0.0001pt;" class="MsoNormalCxSpMiddle"><o:p> </o:p> <p style="margin-bottom: 0.0001pt;" class="MsoNormalCxSpMiddle"><o:p> </o:p> <p style="margin-bottom: 0.0001pt;" class="MsoNormalCxSpMiddle"><o:p> </o:p> <p style="margin-bottom: 0.0001pt;" class="MsoNormalCxSpMiddle"><o:p> </o:p>

Íslendingar eru forførdir av frælsistankum

Mest lisið

Koyrdi fullur og gloymdi at snara

Myndir: Gleðisrómur við Tjarnir

Sprongdu illgrunasaman lut í luftina í Hundsáarbotni

Maður gekk runt og stútaði bilar

Ógvusligt ferðsluóhapp í Hvalvík

4 Fýrar hava eykasýning hóskvøldið

Sissal fær ikki atkvøður frá Noreg, Svørøki og Íslandi hóskvøldið

Arbeiðsóhapp við Norðskála

Annika Lisberg verður virkandi stjóri í Visit Tórshavn

Knapt 54.850 fólk búðu í Føroyum 1. apríl — vøksturin var 0,6%