Sosialistar eru hildnir uppat at vera sosialistar

Agga Niclasen
[email protected]
...............

Sosialisman er ein tóm fløska. Óbrúkilig eins og ein bak­lummi á skjúrtu. Ferdig. Og tað sigi eg sum sosialistur. Ella, um eg ajourføri meg sjálv­an, núverandi libe­ralist­ur.
Eg sigi tað sum ein teirra, ið roknar sosialismuna sum ein frágera týðandi og játt­andi framvøkstur í søguni, men sum samtíðis eisini roknar hana sum verandi stein­deyða.
“Men hvat við kommunu­valinum?” Nei. At Heðin buldr­aði Javnaðarflokk­in inn í Havnina, hev­ur onki við sosialismu at gera. Javn­aðar­flokkurin ger ikki sosialismu, men polit­iska korrektheit, opportun­ist­iskt sálarporno, bíligan feel-good politikk og rygg­leyst elituklemmarí. Ikki sosial­ismu. Flest teirra kenna ikki Marx, hvaðna minni sitera hann!
Tað eru fleiri grundir til, at sosialisman datt burtur. Megingrundin er tó, at hon sveik sítt etos og vrakaði síni kjarnuvirði. Gev gætur tey stóru framstigini, hatta hugspennandi og ikono­klast­iska lyndið, og skjótari enn tú klárar at siga “Ráðið fyri Ferðslutrygd spolerar jólafrokostar”, sært tú, at hasin ideologiski nervin, hatta frælsisloysandi innlitið, langt­síðani er sloknað.
Og hatta innlitið er minst av øllum til í politiskum flokk­um, ið kalla seg sosial­istar ella sosial-“okkurt”. Javn­aðarflokkar hava, um nakar, tveitt av sær alt sosial­ist­iskt innlit.
Nøkur dømi. Sosialisman vísti fýrisliga á, at allir trupul­leikar, menniskjan stend­ur fyri, hava sosialt skap. Tað veri seg hungur ella arbeiðsloysi, tí grund­liggj­andi er her talan um sosialar trupulleikar voldaðir av sam­felagsins samanseyming. Og nettupp í tí skili lata trupul­leikarnir seg ávirka av sosial­um loysnum.
Hetta, at problemini kunnu fiksast, var eitt fatanar­­ligt nýbrot. Hetta, tí sosialis­t­ar nú vitvíst havnaðu hatta agggamla hug­skotið, at allir verðsins trupul­leikar, Armaged­don og onkur nýfikin vanlukku­profeti, skyldast Natúruni ella mannagírni, og fór at gera tað av við órættvorðna menn­iskjað.
Áðrenn sosialismuna og tað, Upplýsingartíðin ann­ars borðreiddi við, vístu politikarir og prestar á, at orsøkin til, at nøkur ganga svong, hevur at gera við náttúr­innar “innaru” av­mark­­ing: at har barasta ikki var nóg mikið av mati at metta øll. Og var tað ikki tað, tá hevði tað nakað við gírig­heit og moralskt forfall, í síni heild, at gera.
Men, hali-halo, so kom sosial­isman og segði: “Nei, okkara trupulleikar eru ikki natúrligir, teir hava einki við náttúruna at gera og eru so bestemt ikki eitt úrslit av møguligum ómoraliteti. Teir eru sosialir. Tí kunnu teir ordnast. So lat okkum ordna teir.”
Slík tankagongd er niður­løgd. Serliga av teimum, sum framhaldandi halda fast uppá at vera sosialistar. Soleiðis sum umhvørvisverndarisma er komin upp í rasshaft við idéini um, at ónda manna­ættin støvsukar Móður Jørð, og at hon nú straffar okkum, okkara oyðsl og forbrúk, við eini natúrkatastrofu fyri og aðrari eftir, síggja vit eina sólarklára afturkoming til ta “naturalistisku forklár­ing­ina”.
Sosialistiska uppáhaldið, at allir trupulleikar eru sosial­ir, ikki moralistiskir, og enn­tá minni naturalistiskir, er farið í ommuna.
Eitt annað dømi. Sosial­isman vísti á, at menniskju vóru før fyri at bestemma og standa til svars fyri sína egnu lagnu, at liva sítt lív, uttan at verða leidd av einum kongi, góðseigara, presti ella stati. Sosialisma trúði einaferð uppá menniskjað, uppá mannavirkni, og at tað einsamalt klárar at skapa nóg skikkaðar umstøður hjá tí at koma út úr kontrollskápinum og blóma.
Eitt fekst dømi um hvussu sosialstýrandi elitan roynir at avmarka okkara persón og moralitet til at vera ein kulturellur signalberi, er hvussu vaksnir menn lata seg lumpa av hasum “mans­liga” yvirskegginum, tá ið Movember bara handlar um at umforma stavnar til syrgi­ligan, edrúiligan og fjákut­an reka­við. Tað er so mann­mink­andi, at tað ikki eingong er eitt sindur stuttligt!
Presiss sum tá ið tú ert í svartari blusu við ljósa­reyð­ari silkisloyfu á bringuni fyri at vísa øðrum, at tú hugs­­ar ordiliga nógv um bróst­­krabba. Ella hvussu “barna­­váttanin”, grundað á eina kenslu­pornografiska David-kam­panju, er eitt upp­lýsingar-amboð so at “signalera”, at tað er skeivt hjá vaks­num at hava sam­legu við børn. No shit.
Men seinastu øldina hev­ur sosialisman mist all­an stoltleika og endað sum ørindreki fyri statin. Hon hevur hoppað útí og undir­givið seg stýrisvaldið. Sosialistar hava mist álitið á menniskjað, á hvat tað egin­liga er ført fyri, til nú at halda, at staturin hevur ábyrgdina av at verja øll fólk frá “ar­móð”, at gera samfelagið meiri “rættvíst” og “upplýst”. Og nú eisini hvussu okkara mat­pakki, ella hann hjá okk­ara børnum, skal síggja út. Í grundini, frelsa fólk frá sær sjálvum.
Vit tosa ræðukampanjur og stats-sponsoreraða altru­ismu av tí ófrívilliga slagnum, hvat er á leið tað sama, ið KRIS hevur gongd í og “Í menniskjum góður tokki” ynskir at fáa gongd í við at fáa fatur á okkara pengum at geva øðrum... og soleiðis, voila!, sjálvi liva av at geva øðrum okkara pengar.
Men yvirhøvur hava sosial­istar gloymt søguna, og við henni hvussu ofta van­lukkufólk, bæði skilaleys vísinda­fólk og svakligir interessu­felagsskapir, hava lovað hótt­andi undirgang, og altíð fara skeiv.
Tú sært hetta undirgivni í nýligum kjaki um væl­ferðar­statin. Nýmótans sosialistar trúgva, í bumburámasta álv­ara, at vanlig fólk fara at følna og fjara burtur utt­an vælgerð frá statinum. Sosial­istar trúgva ikki long­ur uppá, at tað ber til at stýra sítt lív og vera við til at broyta samfelagið, teir bú­leikast í, men uppá borg­arans ómynduggerð og hans­ara systematisku av­demo­krati­sering. Ístaðin bíða teir altíð eftir statinum... at gera okkurt, bara okkurt.
Har er serliga eitt problem við hasum tankanum, at væ­lferðar­staturin er so heilag­ur, at vit aldri mugu tosa um hann, fyri ikki at siga r­e­formera hann. Tí tann mest­sum allergiska reaksjónin til eitt álvarakjak um støddina á vælferðarstatinum og hans­ara skiftandi eginleikar merkir, at hasi óteljandi pro­blem­ini knýtt at almanna­um­sorgan ongantíð gerast greiðari og blíva fiksað.
Vælferðarstaturin er í holt við at verða avviklaður. Eingin ivi. Tað er bara stórt spell, at tað er av demografiskum ávum, ella sparing, og ikki ideologiskum ávum, at vit skifta vælferðarstatin út við vælferðarsamfelagið. Ver­u­­liga motivasjónin fyri ein­­um reformi av væl­ferðar­­statinum eigur tí vera humanistisk — ein viður­­kenn­ing av, at intensiv væl­ferð, har ansandi staturin otar seg inn í títt privatlív, og serstakliga hjá teimum ‘ressursu­fátæku” (sum má vera tað mest mannminkandi hugtakið nakrantíð), hevur oyðilagt einstaklingar og sam­feløg.
Nú, tá ið sosialistar eru fyri hissini avbjóðingum, er eittans at gera: einvegis stuðuls­gongu til statin! Nak­að, ið sæst aftur í okkara, til tíðir, rímiliga góðu, men yvir­vurderaðu tónleikarum, ið ikki ‘meyka tað’ (antin tí teir ikki eru so góðir sum teir sjálvir og Felagið Interrós vilja vera við, vegna leti ella vantandi sjálvsálit), og tí knarra um “stuðul” og hvussu forbiið fólkaflokslig tey í, ja, Fólkaflokkinum eru.
Ídag síggja vit altso statin sum tann einasta megin, ið kann fremja broytingar. Og sum fylgja av hesum havnar menniskjans møguliga megi í spennitroyggju heldur enn at verða frígjørd.
Og enn eitt dømi. Einaferð var tað, at sosialisman helt, at bert við at skapa eina ríka verð, bert við at fram­leiða fleiri og fleiri ting, bert við alt ógvusligari búskapar­vøkst­uri, fleiri hentleikum og meiri vælveru, eta búffar, drekka okkum skít og út­levera telefonnummarið til til­feldigar damur, blíva vit trú­liga lukkulig og frí — frí frá neyð og vónloysi.
Sosialisman stóð fyri nóg mikið av øllum fyri øll. Hon prædikaði ikki sparsemi og trot, men yvirflóð.
Men eisini handa sann­før­ingin er eins livandi og fiskur á flakavirki. Tú hevði aldri í verðini hoyrt ein javn­aðarmann anno 2012 brell­ast eftir ótálmandi vøksturi, størri framleiðslu, fleiri ting og menniskju. Beint øvut. Ein miðal hampa javnaðar­flokkur er nú meiri illviljaður enn nakar annar ímóti einum lívi í yvirflóð fyri øll.
Hann stunar og venur seg um óreinar sølumiðstøðir og stórar sjálvtøkuhandlar, eymkar seg um retarderaða ynskið hjá Bjarna og Per at gerast ríkir, og um pro­blemat­isku dálkingina, sum stendst av framburði. Sosialisman er farin frá idealinum um frælsi og yvirflóð til at fordøma fólk at liva í trongd, at góð­taka sín lut í tilveruni og at liva í vónini um at kunna end­ur­nýta eina av tveimum omm­um.
Tað eru nútímans sosial­istar, ið ikki vilja broyt­ingar. Tað er aktuelli vinstri­vongurin, ið forlangar “ong­­ar broyt­ingar”. Hetta er als ikki pro­­gress­ivt, hvat tey ann­­ars erpa sær av at vera... fyri hvørj­­um øðrum. Ann­ar­­hvør setningur er á kjaft við avmark­andi og misantrop­iskum slag­orðum sum “ásetingar”, “reglar” og “forboð”, og restin við stakk­ala umhvørvið, ovfólking, burðar­­dygga heilsu og sálar­sjúku at gera.
Nei, í mun til sosialismuna fyrr, er alt nú fullvegis fæst­læst. Úrslitið er null krit­isk hugsan, líka frá aka­dem­ik­arum — sum nú bara eru tað á pappírinum — til rit­høv­undar og træ­klemm­andi aktivistar. Tað eru tí ikki tey borgarligu, men reyð-grøn javnaðarfólk, sosial­istar nú á døgum, ið eru “tey stokkkonservativu”. Kom­iskt, tí tað vóru annars tey, teir góðu sosialistarnir fyrr flentu at.
Sosialisman var ófør. Hon var deiliga ósmæðin og djørv. Hon var radikal og hugkveikjandi. Hon var sexut. Men tað er hon ikki longur. Ídag, soleiðis sum vit lata okkum mikrostýra av valdum sum óvaldum, hava vit fólk, ið kalla seg sosial­istar, men sum vamlast við njóting og menniskjaligt sjálv­ræði.
So, yvir og út við sosial­ismuni, og inn og inn við liberal­ismuni.