Bogi Eliasen cand.scient.pol Ítróttarligar fyrimyndir Í okkara samfelagi er ítróttin ofta ein fyrimynd. Fyri børn og ung er talan um sunt frítíðarítriv, eins og vaksin eru farin at leggja meiri orku í [...] heilivág. Doping í Føroyum? Túnatosið bendir á, at nakað av dopingmisnýtslu er í Føroyum. Í grannalondum okkara vísir tað seg, at trupulleikin ikki einans er ímillum elituítróttarfólk, men í stóran mun millum [...] at hava væl vandan kropp. Tó er vandin ikki minni her. Doping kann hava stórar avleiðingar, og tá okkara samtíð leggur dent á kroppin, er skjótt at vanlig fólk kunnu lokkast at brúka henda snarvegin. Hetta

av kunst­ig­um stimuli. Og hetta kunnu vit brúka til okkara fyri­muns. Vit hava sjálvandi eisini annað at bjóða enn bara vatn: Søgur og mentan okkara, kvæðini, stevnur­nar og festivalarnir, Eivør og Teitur [...] ni, sum er tøk. Vit hava brúk fyri peninga­íleggj­arum. Og vit hava brúk fyri at selja fleiri av okkara vørum uttan­lands. Kappingin við onnur er hørð. Tí er so nógv tos um at branda Føroyar í løtuni. [...] samfelag her. Men neyð lærir nakna kvinnu at spinna. Lívs­vilkorini her hava ígjøgnum 1000 ár ment okkara hugflog og før­leikar á økjum, sum hava við hav og oyggjalív at gera, so vit eiga kanska millum heimsins

koma at geva føroyingum eitt gott og kærkomið íkast í sambandi við okkara ferðamannavinnu sum setir stóran prís upp á at njóta okkara rávørur. At skunda undir - Vit hava eisini menn og kvinnur innan føroyska [...] spenna rættiliga víða heilt frá oksakjøti úr grønlendsku náttúruni til føroyskan hummara, veiddur í okkara firðum og sundum. - Matstovan á Bryggjuni telist soleiðis millum tær bestu og dýrastu matstovurnar [...] nógvastaðni kring um í heiminum kundu tey "grátið" av misunnilsi, tí vit eiga alt hetta meingi í okkara umhvørvi, bæði á sjógvi og landi. - Vit eiga besta fiskin, skeljafiskin og besta kjøtið, ið nakar

eftir útlendskum fyrimyndum og missa okkara egnu virði burtur, stríðast ov nógv, semjast ov lítið. Tak til dømis spurningin um sølu sunnudagar. Hví skulu tingfólk okkara taka støðu til tann spurningin? Vit [...] er so upplagt, at vit sjálvi taka støðu. Tingfólk eru bara umboð okkara. Fólkið er hægri myndugleiki enn tingið, og lítið land sum okkara er serstakliga væl egna til fólkaatkvøður, eins t.d. í Sveits og [...] spurningurin meira, hví ber ikki til at samskipa løgtingið meira í málum, ið viðvíkja viðurskiftum okkara úteftir? Danir sjálvir hava drúgvar royndir í ES-høpi, har ein tingnevnd verður sera gjølla kunnað

fiskiveiðueftirlit og verja havumhvørvið móti dálking, hava herdeildirnar á okkara leiðum verið - og eru framvegis ein týðandi liður í okkara ikki-hernaðarligu tilbúgving. Hesar deildir eru væl útbúnar og væl vandar [...] støðutakan og annars nýta trygdar- og verjupolitikkin fullveldispolitiskt, vórðu vit soleiðis av okkara egnu fólkavaldu sett uttan fyri alla trygdar- og verjupolitiska ávirkan. Rákið vent Sum nevnt vóru [...] trygdar- og verjupolitiskar avgerðir verða tiknar, krevur tað av okkum, at vit her og nú taka ábyrgd av okkara egna landi og greitt boða frá, at at vit sum partur av ríkinum eru partur av NATO og hava ynski um

sær dælt í borðinum, har bakkar okkara ofta komu í millumstøður, og longu tíðliga í dystinum mátti Jákup Mikkelsen prógva, hví hann verður mettur sum fremsti málverji okkara. Hann var tó prísgivin, tá slovenar [...] hendi við føroyska álopsspælinum. Frá fyrsta bríksli fóru slovenar undir at leggja eitt stórt trýst á okkara menn, soleiðis at hesir nærum vórðu blástir aftur eftir á vøllin. Álopsspælið snúi seg soleiðis meira [...] viðkomandi so dyggiliga skeivur í hesum. Heldur settu teir nú enn meira ferð á. Hetta hevur ofta hóska okkara monnum væl, tí tað tá ofta verður gjørligt at gera økið hjá mótstøðumonnunum trongt at spæla í, men

føroyinga er helst ikki til longur. Skuldi nakar ivast um hetta er rætt, so er bert at líta at ungdómi okkara, framtíðarinnar føroyingum. Vit síggja tey á gøtunum um dagin, í býunum um kvøldið, í sjónvarpinum [...] tjóðarbygging brúkar og vísir til eitt kenslugrundarlag, ið vit skulu vera samd um, vera felags um, ið er okkara tjóðskaparligi samleiki. Hetta skrivað av einum manni, ið var noyddur inn í Hitlerjugend, gevur etos [...] reduserar man alt tað føroyska til nakað 1870araligt, musealt og veikt. Soleiðis er nationalisman okkara størsti fíggindi. Ein falskur vinur, sum lokkar við felagsskapi, men lovar eina billet til ein i

sjálvstøðugan skúla, lagaðan til okkara samfelag og við málinum um, at vit skulu virka og taka lut beinleiðis í altjóða samfelagnum. Tað er eitt ódnartak at fara undir í allari okkara skúlaskipan. Men fólkaskúlin [...] til. Vit hava enn ein danskan skúla á føroyskum 1. januar 2002 gjørdist skúlin føroyskur burturav. Okkara ábyrgd fult og heilt. Tað haldi eg átti at verið størsti íblásturin og størsta avbjóðingin undir [...] síggja føroyskan skúlapolitikk sum annað enn onkusvegna eina undirskipan í eini danskari skipan. Øll okkara skúlaskipan er í veruleikanum ein avleggari úr Danmark. Vit hava havt og hava enn eina danska skúlaskipan

teimum hann varar av, munandi. Hugsið heldur um, hvussu vit betra um støðuna hjá framtíð okkara, nevniliga okkara børnum. Sjálvsagt er tað í lagi at spara, har sum sparast kann. Og møguleikarnir eru fleiri [...] hála teppið undan so nógvum. Vit kosta frá byrjan Longu langt áðrenn vit koma í verðina, eru flestu okkara almenn útreiðsla, eftir mínum tykki neyðug almenn útreiðsla. Tá kvinna hevur varhugan av, at hon [...] veitir stuðul til ættleiðing. Alt hetta verður gjørt, tí vit halda tað vera ein mannarætt at fáa okkara egnu børn, ella at vit sleppa at uppala børn. Talan er tí um neyðugar almennar útreiðslur. Tá børnini

ið kunnu skapa tann spenning í okkara lívi, sum vit ikki longur duga at skapa sjálv. Vandin við hesi gongd er, at vit verða óvirkin. Vit verða óvirknir njótarar í okkara egna lívi av onkrum, sum vit halda [...] Vit kenna øll okkara egnu tankar um, hvussu strævin gerandisdagurin kann vera. Vit arbeiða so nógv, at vit orka ikki at vera til. Vit droyma okkum burtur í heitari lond, so vit kunnu koma upp undan aftur [...] aftur. Bara eina viku ella tvær. Bara burtur. Alt okkara grenj um strongd og ovbyrjan er yvirdrivið. Vit arbeiða ikki so nógv, sum vit halda. Satt at siga brúka vit nógv størri part av lívinum til at hyggja