Álakeri og við bryggju­kantarnar. Mentan verður ofta gjørt til eitt óneyðuga fínt og torskilt, fjart hugtak, okkurt við Norðurlanda­húsinum fínmentan á Debessar­trøð, men mentan merkir heilt einfalt: ”mátin [...] gerandisdagin og lívið, og í so máta er ongin mentan fínari enn onnur. Íðan, er so bátalív, tað at eiga, eiga part í, fjasa við bátar og at vera í báti so eisini mentan? Jú, so er. Bátalív er fyri mong, og vísir [...] vísir tað seg eitt støðugt vaksandi fólkameingi, bæði menn og kvinnur og børn fullgyldug mentan javnbjóðis øðrum mentanarmøguleikum og gjarna afturat øðrum atkomu­ligum mentanartilboðum. Sjálvur dámar mær

vegna teirra politisku skipan, livifót o.t. Men hetta er eitt elligamalt asiatiskt land við egnari mentan, øðrvísi religión osfr. Eitt nú hevur tann virdi – hóast umstríddi – Samuel P. Huntington lýst Japan

øll fara væl um móðurmálið, at vit røkja og verja okkara mentan og mentanararv – at vit taka felags ábyrgd fyri náttúru og umhvørvi. Mál og mentan broytast, soleiðis hevur tað altíð verið. Men júst hetta [...] hetta ger tað so umráðandi, at vit fara væl um tey virði, sum mál og mentan umboða. Mál, mentan og umhvørvi eru bleyt virði. Tilvitanin um hesi virði er vaksandi. Vit føroyingar vilja eins og tjóðir flest [...] um, tá vit loyva okkum at nýta heitið tjóðareyðkenni? Vit hugsa fyrst og fremst um okkara mál og mentan – um alt tað, ið ger okkum til føroyingar. Vit hugsa við øðrum orðum um alt tað, sum vit, hóast politiskt

handilin og skipar eisini onkutíð fyri tiltøkum fyri limunum. Gomul mentan Tað má sigast, at Heimavirkið umboðar eina ta elstu mentan, vit eiga her á landi, tí líka so leingi sum fólk hava búleikast her

úr Fuglafirði til Helsingfors í eina viku í november, so hon kann kunna seg um Finnland og finska mentan,sigur Norrøna Felagið í Føroyum í tíðindaskrivi. Annað hvørt ár bjóðar grunnurin einum føroyingi

flotar bát, lívið á havnaøkjunum steðgar upp, inntøkurnar minka, og tann stolti parturin av okkara mentan, vitanin um mið og streym, veður og vind fer fyri onki. Eg fari tí at loyva mær vinarliga at heita

kom í útheiminum. Til dømis í Íslandi eru mangir føroyavinir vegna hansara riddara­lyndi og stóru mentan. Hann tosaði íslendskt mál so til fulnar sum bert fáir føroyingur nú á døgum dugir. Hann var sera

havt hesi fyndarorð eitt sindur meira í huga í gerandisdegi okkara. Vit liva í eini tíð og í eini mentan, har tað tykist, sum tað ræður um at hava rætt, um at jarðleggja mótstøðupartin í verbalum ella

hótt av syndran og andaligum forfalli. Einasta bót í hesi støðu er tjóðskaparligur samleiki, mál, mentan, søga, list, skaldskapur, gransking, átrúni, umframt samfelagsligt samhaldsfesti. Vit rópa alt hetta [...] á mentanarstríðið árini 1912 til 1918, ábyrgdina av okkara samleika í víðastu merking, móðurmáli, mentan, søgu, gransking og list. Og tað skal vera mín vón, at teir politisku flokkar, sum bera samhaldsfestið

hendan møguleikan. Hans Hermansen leggur afturat á www.bkfrem.dk, at Frem og Fremad Amager hava somu mentan, og hann vónar, at Amager skjótt eigur lið í bestu deildunum. Føroysku Jón Rói Jacobsen og Atli Danielsen