Eyð Matras og Flóvin Ja, tað geri eg - ikki minst nú, eg havi tvey smá børn. Eg keypi frukt og grønt hvørja ferð, sjálvt um eg haldi fruktina vera í so dýra. Eg lesi eisini vørulýsingarnar fyri at meta [...] jogurtblikkini við Smarties bommumum á eru fyri børnini? Í slíkum førum kenni eg meg eitt sindur snýtta, tí eg ikki rættiliga veit, hvat tað er, eg keypi. [...] annars at brúka mín sunna fornuft. Men eg ivist ofta. Hvussu ber tað til dømis til, at hakkað kjøt onkuntíð er reytt og aðrar tíðir mest sum gráligt á liti? Eisini ivist eg stórliga í, hvussu sunn hasi jogu
setir tankar í gongd hjá okkum foreldrum. - Eg skilji væl grundgevingarnar hjá teimum, sum keypa rúsdrekka til síni børn, hóast tey eru undir 18 ár, men eg eri ikki samdur í, at tað er tað rætta at gera. [...] sum ungur royndi rúsdrekka fyri fyrstu ferð. - Eg rokni ikki við, at eg havi verið nógv øðrvísi enn flest onnur ung. Tá tú hevur fingið smakkin, vilt tú hava meir. Við øðrum orðum, haldi eg tað vera bláoygd [...] keypa rúsdrekka til síni børn. - Í mínum hugaheimi er tað tí greitt, at tá tú sum foreldur keypir tínum barni rúsdrekka, so sigur tú samstundis, at tað er í ordan, at barnið drekkur. Tí fari eg ikki at keypa
at drekka til ávísar tíðir nyttar ikki nógv, um ein ikki dugir at stýra mongdini, og tað eru tíverri heilt nógv av teimum 14, 15, 16, 17, 18 osfr. ára gomlu, ið ikki duga, tað veit eg, tí eg eri ein av [...] byrjaði, tá eg var 14 ár við at drekka til ávísar tíðir. Tær ávísu tíðirnar eru bara blivnar til 2-3 ferðir um vikuna hesi seinastu 10 árini, og mongdin er trífaldað síðan eg byrjaði, og eg kenni nógv tílík [...] Eg legði serliga merki til, hvat hasin fuglfirðingurin segði. Eg havi aldri hoyrt so galið, at ein skuldi læra børnini at drekka so tíðliga sum gjørligt, tá tey vóru eini 14 ár. Mær vitandi er tað ikki
skriva í viðmerkingunum til lógarbroytingina, at "rúsdrekka verður sett í samband við gott lag og stuttleika", og tey siga, at "tá tú ert 16 ár ert tú nóg búgvin til at drekka rúsdrekka". Fyri tað fyrsta er [...] hugburðin um rúsdrekka. Tað má ikki vera soleiðis, at alkohol skal kennast sum ein treyt fyri at hava tað stuttligt. Tað má ikki vera eitt bólkatrýst fyri at drekka alkohol. Uppskotstillararnir eru tó ikki heilt [...] er tað ein myta, at tað ikki ber til at hava tað stuttligt uttan rúsdrekka. Tíverri er hetta nakað, ið nógv royna at føra fram, og endurtekur tú eina lygn nóg ofta, fara fólk at trúgva henni. Tí er rús
forhold til rúsdrekka er: at eg nýti ikki rúsdrekka. Hetta geri eg av fleiri grundum. Her skulu bara nevnast tvær: 1) Fyri at verja meg sjálvan. 2) Fyri at verja mín næsta. Uppgávan hjá foreldrum og øðrum [...] foreldur geva børnunum rúsdrekka. Tá ið tey eru 13, 14, 15 ella 16 ár, ella als ikki geva teimum rúsdrekka«? Tað sum chokeraði meg sum fráhaldsmann, og fleiri sum eg havi tosa við, men sum IKKI eru avhaldsfólk [...] »Hvat er eitt natúrligt forhold til rúsdrekka«? Niðurstøðan í sendingini var, - »at eitt natúrligt forhold til rúsdrekka er, at ein nýtir tað til ávísar tíðir«. Hetta skein so týðuliga ígjøgnum alla sendingina
vit skulu verja børnini. Og tað er samfelagsins uppgáva at verja børnini. Tað gera vit ikki, um vit í spurninginum um fría atgongd til rúsdrekka geva teimum vaksnu viðhald og lata børnini gjalda prísin. [...] Og tí skulu tey, sum duga sær hógv, ikki noyðast at seta seta til viks síni egnu ynski um at kunna keypa rúsdrekka í matvøruhandlum. Tey persónliga frælsu skulu ikki noyðast at vera samhaldsføst og seta [...] Framsókn vísir í viðmerkingunum til rúsdrekkauppskotið til eina spurnarkanning í 2014, har meirilutin av Føroya fólki vil hava rúsdrekka út í handlarnar. Tað er ókeypis at vísa til spurnarkanningar. Serliga
ostaklokka og hevur tú t.d. ikki búð uttanlands, so veitst tú heldur ikki, at skipanirnar aðrastaðni rigga væl, og at tað ber til at keypa sær vín, øl og rúsdrekka í handlunum. Ikki veit eg, hvaðani hon hevur hesar [...] Tað verður ikki gjørt við at fylla teirra umhvørvi við rúsdrekka og við at ”venja” tey við sterka løgin. Fólk gerast full av rúsdrekka Fyri at undirstrika vandan, sum stendst av rúsdrekka, er neyðugt [...] gongda leiðin; vit vita øll betur. Børnini Eg kenni ongan smádrong ella smágentu, sum eru stolt av at leiða sín hálvfulla pápa oman eftir Áarvegnum á Ólavsøku. Heldur ikki eru tað mong børn, sum reypa av
ið ikki fáa rúsdrekka frá foreldrunum. Postkortið við spurninginum, hvørt foreldur keypa rúsdrekka fyri børnini ella ikki, er eisini ætlað sum stuðul til tey foreldur, sum nokta at keypa rúsdrekka fyri [...] at keypa rúsdrekka fyri børnini, sigur SPP-ráðgevin, sum leggur afturat, at fyri meirilutan er tað avgjørt ikki nøkur góð loysn. Kanningar úr eitt nú Danmark hava víst, at ung, sum fáa rúsdrekka heima, drekka [...] hava tikið stig til. Á postkortinum verða foreldur spurd, um tey keypa rúsdrekka fyri børn undir 18 ár. - Endamálið við postkortinum er at taka spurningin upp og geva foreldrum høvi til at hugsa seg um
og ikki frælsi føra til vanlukkur. Rúsdrekka ella ikki? Ein pseudospurningur Í Føroyum eru alt ov nógv, ið spilla hetta kjak við at bomba tað aftur til spurningar sum: "Hví skulu vit hava rúsdrekka?" og [...] samfelagið. Staturin skal stýra, og eg meini eisini, at nakað av tolli skal vera á tubbaki og alkoholi, men eg dugi ikki at síggja, um tað ger nakran mun um eg keypi eina fløsku av víni í Rúsini ella í [...] misnýttu skipanina sum dagurin var langur. Í minum ættarliðið var rúsdrekka forboðið. Vit kundu ikki fara í nakra Rúsu, men eg rokni ikki við, at nakað ættarlið hevur drukkið so illa, so nógv og á ein ó
mæla vit til, at børn eru virkin. Hava tey ikki áhuga í ítrótti, so eru onnur tilboð, so sum ungdómshúsini, har børnini kunnu hittast til virksemi uttan rúsdrekka, sigur hann. Á Bláa Krossi síggja tey hendan [...] hond um børnini, og her eiga foreldrini evstu ábyrgdina. Ein góð loysn er, at børnini eru virkin í til dømis ítrótti. – Eru børn virkin í ítrótti, so er minni sannlíkt, at tey royna rúsdrekka, tí mæla [...] hond um tey børnini, sum hava foreldur við rúsdrekkatrupulleikum, so er umráðandi, at upplýst verður um vandarnar við rúsdrekka. Hesum hava foreldur eisini ábyrgd av, heldur hann. – Børn mugu ikki fáa rúsdrekka