Føroyar darlandi í 7. rammuskrá

5. desember komu fagnar­tíðindini, at Føroyar loksins høvdu megnað at samrátt seg til at gerast partur av 7. rammuskránni í gransk­ing­ini hjá ES. Hóast talan er um eina ES skrá, so er tað nógv fleiri enn ES londini sum luttaka í hesum gransk­ingarsamstarvi, sambært heimasíðuni hjá PF7 sjálv­um luttaka fleiri enn 100 lond í samstarvinum.

Føroyar hava nú fingið eina politiska staðfesting av, at veruligar samráðingar verða tiknar upp. Føroyar skulu knýtast, sum atlimur at sjeyndu rammuskrá. Tal­an hevur verið um eitt áhald­andi mál frá føroyskari síðu síðani 2004, tað er at fegn­ast um, at vit nú eru komin so langt. Fyrisitingin og polit­iska skipanin eiga heið­ur uppibornan fyri at hava fingið málið so langt. Men allar súður eru ikki syftar enn. Føroyar og ES skulu fyrst samráðast seg fram til eina loysn og har er bert at vóna, at tað kann avgreiðast skjótt. Tað er eingin loyna, at fleiri føroyskir granskarar hava sitið og bíða eftir, at Føroyar kom upp í part og at mikið rumbul hevur stað­ist av, at partar av almennu fyrisitingini hava mett av­­taluna verða uppá pláss fyri langari tíð síðani.

Fyrsta trapputrin

Vit kunnu siga, at fyrsta trapputrin er rokkið við hesi avtaluni, men um vit ikki megna at gagnnýta møguleikarnar í henni er talan bert um útreiðslur. Vit skulu gjalda fyri at verða við í sjeyndu rammuskrá, eins hini luttakandi londini. Tey londini, sum klára seg væl fáa meira aftur enn tað tey gjalda í felagskassan hjá sjeyndu rammuskrá. Har­afturat er møguleiki at verða við í størri felags­verk­ætlanum og tað er kanska har, at ein tann størsta gula­rótin hjá føroyskum gransk­arum er, nevniliga at kunna verða partur at størri verk­ætlanum.

Krevur av politisku skipanini

Sjeyndi rammusáttmáli kem­ur ikki ístaðin fyri ein tilvitaðan føroyskan gransk­ingarpolitik, heldur kunnu vit siga, at limaskapurin í sjeyndu rammuskránni dag­setur krøvini til føroyskan granskingar- og útbúgv­ing­arpolitik. Vit hava nú meld­að okkum inn í evropeiska granskingar- menn­ingar­sam­starvið, um vit ikki megna at fáa nógv betur við­urskifti innan granskingar og hægri útbúgving og sostatt fáa hesi øki raðfest politiskt, ja so kann tað gera tað sama.

Vinnulívið skal við!

Sjeyndi rammusáttmálin er tó nógv meira enn almenn gransking. Ein stórur partur er samstarv millum fyri­tøkur, har sjeynda rammu­skráin leggur serligan dent á nøkur øki. Sjeynda rammu­skráin leggur soleiðis dent á fýra sløg av samstarvi, nevniliga ímillum smá og miðalstór virki, almennar stovnar, einstakar gransk­ar­ar frá bæði tí privata og al­­menna geiranum og stovn­ar og granskarar, sum ikki eru partar av rammu­sátt­málanum. Soleiðis leggur henda avtalan ikki bert upp til, at leggja allar byrðar á tað almenna, men eisini at vinnan skal við. Tað hevur m.a. verið ført fram, at vit ikki hava nóg umfatandi vinnuliga gransking í Før­oyum og hetta er helst or­sakað av, at virkini eru so smá. Her er so ein gyltur møguleiki, at menna seg saman við øðrum smáum virkjum.

Knúst av Pisa

Vit hava fingið enn ein dóm frá Pisa um, at tað ikki stend­ur væl til í fólkaskúla okkara. Hvørt Pisa kann brúk­ast ella ikki, skal eg ikki døma um her, men tað er givið at vit kunnu betra munandi um fólkaskúla okk­ara. Ein treyt fyri fram­burði er áhaldandi viljin til at betra viðurskiftini. Tann viljan hava vit ikki sæð, tá talan er um gransking og menning, tað er tann viljin sum skal til.

Nobel

Í gjár var stóri Nobeldagurin við hátíðarhaldi og mergj­aðum røðum. Al Gore tók afrikanska orðatakið fram, sum ljóðar nakað soleiðis : ”skalt tú ganga skjótt far einsamallur, skalt tú langt gangi saman” Tíðin í Før­oyum er nú komin til at taka seg saman og veruliga arbeiða vinnuliga og polit­iskt við menning, útbúgving og gransking. Føroyar kunnu gera mun og vit hava granskarar, sum hava víst hetta í verki. Rajendra Pau­ch­ari, sum vegna IPCC tók ímóti friðarheiðurslønini, vísti á, at sjálv tilgongdin IPCC hevur brúkt, vísur ein nýggjan hátt at fáa felags úrslit. Hann nevndi fyri­brigdi ”intellectual collec­tivity” og í einari slíkari til­gongd er tað samstarv sum er avgerandi og gevur okk­um ein leiklut um vit ynskja hann.

Fyrsta stevið er tikið, men um ikki bæði almenni og privati geirin taka av avbjóðingini og møgu­leik­anum, verður hetta lítið ann­að í føroyskum høpi enn ein darlandi rammuskrá.