ODDAGREIN: Hammershaimb og móðurmál

Týsdagurin í síðstu viku – 21. febr­u­ar – er av ST útnevndur til altjóða móð­ur­máls­dag. Hesin dagur hevur ver­ið hildin 12 ferðir, men í Føroyum hava vit ikki givið okkum far um hend­an dagin.

Í síðstu viku segði Jógvan í Lon, for­mað­ur í før­oysku mál­nevnd­ini og lekt­ari á Fróð­skap­ar­setr­i­num við heim­a­síð­una hjá Námi, at tey í mál­nevnd­ini eru fegin um hetta til­tak­ið frá ST, men at Málnevndin held­ur vil, at vit hava okkara egna móð­ur­máls­dag, sum nevndin mælir til verð­ur hildin á mariumessu, 25. mars, sum er føð­ingardagurin hjá V. U. Hamm­ers­haimb.

Tað er heilt víst skilagott, at vit hava okk­ara egna móð­ur­máls­dag, og at halda hann á føð­ing­ar­degn­um hjá Hamm­ers­haimb er sjálvandi eitt hepp­ið val, tí tann týdningur, sum virk­ið hjá Hamm­ershaimb hevur havt fyri før­oyska málið hevur ó­met­aligt virði.

Vit hava eitt móðurmál, sum vit kunnu vera errin av. Ikki minst kunnu vit fegnast um, at tað eydn­að­ist nøkr­um fólk­um í næst síðstu øld, við V. U. Hamm­ers­haimb á odda, at skapa okk­um skrift­mál­ið, sum var horv­ið. Tað er ikki hissini bragd at end­ur­skapa einum fólki og eini tjóð sítt skrift­mál, tí høvdu vit ikki skrift­málið, so høvdu vit valla held­ur móð­ur­mál­ið í dag – og tá hevði tjóð­skap­ar­ligi sam­leik­in ikki verið eins eyð­sýnd­ur, og hann er.

Og tey sum hava lyft arvin sein­astu ár­ini hava eisini rós uppiborið. Hygg­­ið bara í skúlabøkurnar í dag í mun til fyri einum mansaldri síðini, ella í føroysku bløðini. Tað er eitt satt skarvs­lop, sum mál­ið hev­ur gjørt – og tí betur støðugt ger.

Ofta hoyrist sagt, at føroyska mál­ið er so trup­ult og stirv­ið at brúka – og trup­ult at læra at stava. Vit sum dag­liga fá­ast við mál­ið kunnu tó sanna, at so er ikki – hó­ast tey lýti, ið vit gera. Treyð­ugt so treinja á­bøt­ur. Men størst­an týdn­ing­in hev­ur tó hug­burð­ur­in til mál­ið og til mál­røkt. Ein slík­ur móð­ur­máls­dag­ur kundi sett mál­røkt í há­sæti – og giv­ið okk­um øll­um, sum dag­liga nýta mál­ið í okk­ara starvi, íblástur og nak­að at stremba eftir.

At hava góð­an hug­burð til mál­ið er eis­ini at stuðla hvør øðr­um. Og her er tað, at vit sum heild ikki eru nóg til­vit­að, tí mang­an verð­ur funn­ist harð­liga at fólki, ið ikki nýta góðan mál­burð – ella ikki stava nóg væl – heldur enn at stuðla og stimbra.

Vit í Miðlahúsinum heilsa móð­ur­máls­deg­num 25. mars væl­komn­um. Hamm­ers­haimb hev­ur upp­i­bor­ið heið­ur­in – og okk­um, sum dag­liga starv­ast við mál­i­num treingja til hend­an dag­in, og tí vilja vit feg­in leggja teiga­pláss og miðla­rúmd til hesa søk!