Rasmus Olsen: Konan unti honum ikki gravstein

Foreldrini hjá Rasmus vóru Óla Jákup Samuelsen, doypt­­­ur 21.1 1796, úr Heimbø í Søldafirði, og Elin Katrina Clementsdatter úr Lamba, doypt 8.9 1799.

Rasmus, f. 14.9.1836, var yngstur av fimm brøðrum. Hann fór uttanlands longu 15 ára gamal. Hann fór fyrst til Danmarkar og síðan helst skjótt til Svøríkis. Hann hevði verið í læru sum blikk­insláari, óvist er hvar, men hann búsettist í Stock­holm í Mäster­sam­uelsgatan nr. 10. Har hevði hann egið virki og lýsti við, at hann gjørdi kirkjuspír og alskyns orna­mentur, um­­framt vanligt arbeiði. Hann varð giftur við svenskari kvinnu, Mathilde. Men tá ið hann fór at eldast, kom hann aftur til Føroya og hevði ætlað at byggja sær hús í Havn. Hann var eitt legg burtur aftur, men samb. dagbókini hjá Petur Alberg kemur hann aftur til Føroyar við Ceres tann 14. septemb­er 1899. Hend­­an dagin fylti hann 63 ár. Men hann doyr longu 25. september og fer til gravar 1. oktober 1899. Í dagbókini hjá Peter Alberg og í kirkju­garðs­protokollini verður hann nevndur “Fabrik­ant”.

Í Havn býr Rasmus hjá bróðursoninum Sam Olsen, kendur handilsmaður í Havn. Rasmus og konan áttu eingi børn, og konan var eftir í Svøríki.

Tað varð skift eftir Ras­mus í Føroyum. Tá ið Ras­mus var deyður varð sagt konuni frá. Tað varð eisini lýst eftir henni í Berlingske Tidende og Dimmalætting í november 1899. Hon skuldi koma til Føroyar til várs í 1900, men er ikki komin. Rættar­skip­anin hev­ur virk­að hampiliga væl, tí rætturin útnevndi “tilsyns­værge” fyri hana. Hetta gjørdist C.C. Daniel­sen, fyrr um­­rødddur í hesi røð.

Var væl fyri fíggjarliga

Tað vísir seg, at Rasmus hevur verið væl fyri fíggj­ar­liga. Í kontantum átti hann kr. 4.237, sum hevur verið ein heilt stór upphædd tá á døgum. Hansara leysu ogn­ir eru seldar á uppboði fyri kr. 509. Hann átti tilgóðar hjá bróðursoninum Sam Olsen kr. 120 fyri eitt penga­skáp. Síðan eru lutir sum ringur, silvurskeið og pokal­ar fyri kr. 95. Hetta fær saml­­aðu ognina upp á um kr. 5.000.

So var tað spurningurin, hvat ið skuldi fara burturav. Rasmus skyldaði kr. 58 til Finsens apotekara og kr. 15 til fysikus Boeg. Hetta bendir á, at hann helst er komin sjúkur til Føroya og hevur fingið bæði lækna­vitjan og heilivág. Hann skyldaði eisini kr. 309 til Sam Olsen. Hann hevur tikið sær av Rasmussi og lagt út fyri hann, eisini fyri jarðarferðina.

Sam royndi eisini at fáa búgvið at rinda fyri grav­stein hjá Rasmussi. Hetta var ikki góðkent. Tað sigst, at konan segði kortanei! Men gravsteinurin er so komin á grøvina, og hann hevur Sam Olsen tískil sjálv­ur goldið.

Tað var eisini eitt ivamál, hvørt Sam Olsen skuldi fáa endurgoldið kr. 25 fyri skjúts­gjald at fáa deyðs­boðini av Rasmus til beiggj­an Jóan Petur í Klakksvík. Hetta var jú áðrenn telefon­ina. Hetta var ein stór upphædd tá. C.C. Danielsen mótmælti eisini hesum vegna einkjuna. Men móti hesum varð ført fram tað sjónarmið, at “det er i over­ensstemmelse med færøsk Skik straks at sende Bud om et Dødsfald til afdødes Familie selvom Budsendel­sen bliver bekostelig som i dette Tilfælde.”

Hini, sum møttu, søgdu seg hava viljað gjørt tað sama, um tey vóru í hesi støðu. Hetta mátti kunna roknast sum jarðarferðar­kostnaður, sjálvt um Sam Olsen einki krav hevði uppá hesa upphædd.

Afturat hesum vóru tað út­­reiðslurnar av skiftinum. Úrs­­­lititið er, at til avlops verða kr. 4.477, sum um­­vegis uttanríkisráðið verður sent til einkjuna í Stockholm.

Brøðurnir

Rasmus átti fýra eldri brøður, og teir vóru:

Ole Olsen f. 13.11. 1824, kallaður Ólavur á Heimbø. Hann festi garðin á Heimbø 9.4. 1859. Hann var giftur við Elsu Hansdatter (1833-1903). Hon var dóttir Hans Paula Olsen, kongsbónda og Malenu Heinedatter úr Syðrugøtu.

Tey fingu 10 børn. Eitt teirra var Hans bóndi í Søldarfirði. Eitt annað var Sam Olsen, sum vit fara at umrøða seinni í hesi røð.

Clement Olsen f. 29.9. 1828 d. 3.8.1876. Hann var nógv norðuri í Klaksvík hjá beiggja sínum Jóan Petur á Stongunum. Í fólkateljing í 1870 stendur hann til at vera “bødker og husfaderens broder”. Hann var eisini handelsbetjent. Hann var ógiftur og gjørdist ikki gamal. Klæmint varð funnin deyður á sandinum í Norð­ragøtu aftaná eina grind. Hann var annars á veg til Søldar­fjarðar.

Samuel Jacob Peter Olsen f. 17.1. 1821 d. 9.9. 1867. Hann giftist í 1867 við Elsu Mariu Hansen við Gøtu­gjógv. Tey áttu eingi børn, men tey fostraðu upp tveir synir hjá beiggjanum Ólav­ur, Jóan Jakku og Karl, og eina systirdóttir Elsu Mariu, sum kallaðist Billa. Henda Billa giftist til Lorvíkar. Hon gjørdist ung einkja. Ein sonur hennara Jógvan giftist við Onnu Wolles av Trøllanesi. Hann gjørdist kendur sum Billu Jógvan, og tað sama gjørdist sonur hansara.

Joen Peter Olsen f. 1832 d. 20.3. 1921. Hann giftist í 1858 á Nesi við Marie Elisabeth Haldansen. Tey fingu trý børn, men Marie Elisabet doyði á barsilssong við tvíburum. Hann giftist aftur við systir hennara Siggu Mariu, og tey fingu eisini trý børn.

Jóan Petur á Stongunum gjørdist eitt kent handils­navn í Klaksvík. Hann kom 20 ára gamal í kongiliga handilin úti í Klaksvíkini og var har til 1862.

Hann er fyrsti maður, ið setur seg niður á Eystaru síðu á Stongunum.

Hann bygdi handil og sethús í 1863 yviri á Stong­unum, har hann fór at handla. Seinni komu út­­handl­­­ar í Lor­vík, Gøtu, Svínoy og Skála. Í teimum góðu fiski­árunum í 1870-unum økist virksemi skjótt og teir fingu sær eisini bátar til útróðurs.

Í 1876 var handilin vaksin við lossibrúgv, fiska­dammi, fiskastykkjum, bak­arí, hoyggjhúsi og fjósi. Jóan Petur hevði eisini fingið eina stóra trøð.

Um aldarskiftið taka børn­ini yvir og fær handilin nú navnið Ellen Olsens Forretn­ing. Millum 1910 og 1920 menti handilin seg væl. Hann hevði fleiri mot­or­­­­bátar og í nøkur ár skupp­ina Queen. Eitt skifti leig­aðu hann enskan línubát til kalvaveiðu á ísfiskaveiðu. Í 1921 helt hesin handilin uppat.

Stutt eftir stovnaðu synir­nir Olaf og Eliesar hvør sín handil á Stongunum.

Keldur:

Maria Jacobsen

J. Símun Hansen

Skiftiprotokollin

Komandi partur

Í komandi parti fara vit at greiða frá grøvini hjá Fanny f. Restorff og Johan Jacobsen