Evropeiski felagskapurin fyri Parkinsonfelagskapir »European Parkinson’s Disease Association (EPDA)« heitir nú enn einaferð á stjórnir í Evropa um at taka munagóð stig í stríðnum móti Parkinson sjúkuni.
Í hesum døgum vitjar forsetin í evropiska altjóða samstarvsfelagskapinum hjá parkinsonfelagnum, Knut-Johan Onarheim, í Føroyum í sambandi við ráðstevnu hjá norðurlendsku felagskapunum. Ráðstevnan er á Hotel Hafnia. Hann heldur støðuna vera sera álvarsliga og sigur soleiðis í eini fráboðan:
Í 2017 kunnu vit staðfesta, at 200 ár eru liðin síðan, at sjúkan fyrstu ferð varð staðfest og navngivin. Og hóast hetta er long tíð, hava vit enn ikki funnið nakran lekidóm. Støðan er álvarslig, tí ikki einans er eingin leking fyri Parkinson, men eisini eru nógvir trupulleikar í samband við at fáa eina greiða diagnosu, at koma í viðgerð og at fáa røttu umsorganina.
Almenningurin kennir lítið og einki til sjúkuna, og sera stórur tørvur er á kunning.
Fólk við Parkinson hava sera trupult við at fáa atgongd til røttu viðgerina og til serlæknar, sum hava servitan um Parkinson.
Flestu londini í Evropa hava als ongan politikk ella nakra ætlan, sum umfatar Parkinson, og hetta er alneyðugt at fáa sett í verk, tí Parkinson sjúkan er so torgreidd. Parkinson krevur, at myndugleikar í øllum stigum hjá sjúkuni hava breitt samansettar fakligar bólkar við serfrøði fyri, at viðgerin kann verða munagóð.
Nýggjastu tølini vísa, at 1,2 mió. fólk hava Parkinson í Evropa í dag. Serfrøðin metir, at hetta talið verður tvífaldað longu í 2030 í samband við at vit liva alsamt longri.
Tey sum fáa sjúkuna kunnu rokna við, at tað gongur upp til fimm ár, til tey fáa eina læknaliga diagnosu, sjálvt um serfrøðin mælir til at tað helst ikki skulu ganga meira enn fimm til seks mánaðir, til fólk verða sett í viðgerð.
Tá fólk eru komin í viðgerð, verða tey bundin at heilivági restina av lívinum. Heilivágurin virkar minni og minni, sum sjúkan tekur seg fram og kann geva ódámlig og keðilig hjáarin. Millum kendu hjáárinini eru ristingar og motoriskar ójavnvág. Harafturat eru eisini onnur hjáarin sum svøvntrupuleikar, pína, tunglyndi, yvirsjón o.a.
– Tað er tó hugaligt, at flestu leiðandi politikarar í Evropa viðurkenna, at støðan er álvarslig og stuðla okkum sum felagskapum saman við øðrum at berjast fyri at betra umstøðurnar hjá fólki við Parkinson og teirra familjur og avarandi.
Men vit kunnu gera so nógv meira, og vón okkara er, at vit sum felagskapir við áhaldandi positivum og uppbyggjandi dialogi fara at vinna á mál við munagóðum tiltøkum og úrslitum bæði nú og í framtíðini.
EPDA hevur eisini tikið ítøkilig stig til at fáa broytingar at henda í Evropa, nationalt, regionalt og lokalt. Vit halda á við arbeiðinum att fáa politikarar at síggja støðuna og raðfesta Parkinson hægri í heilupolitikkinum at játta neyðugan pening til gransking og viðgerð í samband við Parkinson.
Hvør einstakur Parkinson sjúklingar kostar samfelagnum ímiðal 90.000 kr. árliga og tilsamans kostaði Evropeiska samfelagsbúskapinum umleið 103 mia. krónir í fjør. Kostnaðurin økist so hvørt sjúkan tekur seg fram, og serliga tyngjandi eru tær sálarligu og non-motorisku avleiðingarnar, sum sjúkan hevur við sær. Hesi gera í stóran mun, at sjúklingurin verður innlagdur á sjúkrahús ella onnur viðgerðar støð.
Alt hetta kostar bæði einstaklingum og samfelagnum sera nógv.
